Bruksizm – czym jest, jak go leczyć i jakie są konsekwencje?

10% populacji nie zdaje sobie sprawy z tego, że… cierpi na bruksizm. Przewlekłe bóle głowy, problemy stomatologiczne, głośne przeskakiwanie żuchwy… brzmi znajomo? Tak, to mogą być właśnie objawy bruksizmu.

PROSTE PYTANIE: BRUKSIZM – CO TO?

Bruksizm oznacza dosłownie zgrzytanie zębami. Widoczne ruchy ciągłego zaciskania szczęki często generują krępujące pytania otoczenia. Problem leży jednak dużo głębiej i próby pozbycia się najbardziej intensywnych objawów (m.in. zgrzytania zębami podczas snu) nie wyleczą go. Należy spojrzeć dużo głębiej i zastosować odpowiednie metody leczenia bruksizmu. Najczęściej są dopasowane indywidualnie do pacjenta, ponieważ przyczyny w dużej mierze są kwestią psychologiczną.

Jeśli zauważyłeś u siebie kilka z objawów bruksizmu, przede wszystkim udaj się do kliniki dentystycznej, aby zahamować ścieranie zębów. Niestety szkliwo nie odnawia się, a odsłonięcie miazgi zęba prowadzi do poważnych  problemów ze zdrowiem.

JAKIE SĄ PRZYCZYNY BRUKSIZMU?

Inne przyczyny (jak i dolegliwości) będą obecne u dzieci, a inne u dorosłych. Niestety nie ma jednej, głównej przyczyny nadmiernego zgrzytania zębami. W niektórych przypadkach określa się je jako parasomię (zaburzenie nasilające się w trakcie snu), innym razem jako zwykłe zaburzenia ruchu żuchwy.

Bruksizm to spektrum objawów, które trafnie zdiagnozowane i wyeliminowane, przestaną mieć wpływ na Twoje codzienne funkcjonowanie. Kilka najczęściej pojawiających się przyczyn (również u dzieci) przedstawiamy poniżej.

Nadmierny stres i zaburzenia nim wywołane

Zgrzytanie zębami może uaktywniać się w trakcie konkretnych sytuacji (tzw. triggerów), wyzwalających stres. Wystąpienia publiczne, rozmowa z szefem, częste kontakty z nieprzychylnym członkiem rodziny – mogą bezpośrednio wpływać na bruksizm. Przyczyny psychologiczne są wskazywane jako najbardziej wiarygodne.

Cały czas podchodzimy sceptycznie do powagi zaburzeń i chorób wywołanych stresem. Depresja, PTSD czy nadwrażliwość na bodźce to realne zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania. Ich efektem może być właśnie odruch zaciskania zębów, napięcie mięśni, ból szyi lub  głowy.

To, co czyni z bruksizmu niebezpieczną przypadłość to brak kontroli. Wiele osób zgrzyta zębami bezwiednie (zwłaszcza w nocy), zauważając jedynie nasilające się objawy i problemy dentystyczne. Nawet, jeśli trafnie wyłapiesz problem samodzielnie, będziesz potrzebował dużo dyscypliny, aby pozbyć się nawyku.

Szalejące hormony

Najnowsze badania,  uwzględniające pomysły na leczenie bruksizmu, wskazują na jego podłoże genetyczne. Zespół naukowców z Katedry i Zakładu Stomatologii Doświadczalnej UM (Wrocław) oraz Laboratorium Snu Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego i Onkologii Klinicznej potwierdził, że bruksizm jest związany z wadliwym przekazywaniem impulsów nerwowych. Niestety wg. naukowców to zaburzenie funkcji neuronowych jest zakorzenione w kodzie DNA.

Warto jednak pamiętać, że przekaźniki neuronowe są w pewnej części regulowane przez hormony. Zwracając większą uwagę na zaburzenia hormonalne, możesz sprawniej wyeliminować dolegliwości związane z bruksizmem.

Niezdrowa dieta

Na nasilanie się bruksizmu może także wpływać niezdrowa dieta. Brak mikro i makroelementów, wypłukiwanie magnezu przez duże ilości kawy – wzmagają zaciskanie żuchwy. Prowadzą także do osłabienia dziąseł i szkliwa. Wywołują również mimowolne skurcze mięśni, a skutki niedoboru witamin wzmagają napięcie emocjonalne. Konsekwencji niezdrowej diety jest wiele, niektóre prowadzą wprost do bruksizmu.

Szczególnie szkodliwe są fast-foody, obfitujące nie tylko w zły tłuszcz oraz ogromne ilości soli. W jedzeniu niskiej jakości są obecne niebezpieczne związki chemiczne i konserwanty, które zapychają żołądek równocześnie nie zapewniając uczucia sytości. Śmieciowe jedzenie znacząco wpływa na zdrowie jamy ustnej.

Niepożądane działanie leków

Niekontrolowane zaciskanie zębów może być odpowiedzią na źle dobrane leki. Zwłaszcza leki uspokajające (z grupy SSRI) miewają efekty uboczne, które nie pomagają w leczeniu bruksizmu. Napięcie, które narasta poprzez medykamenty, które zawierają cytalopram, fluoksetynę, sertralinę czy fluwoksaminę wytwarza tzw. bruksizm jatrogenny (wtórny).

Leki SSRI powodują także inne efekty uboczne. Może to być m.in. mocne zaciskanie powiek, niekontrolowane kołysanie się, wybudzanie w trakcie snu czy zgrzytanie zębami.

Fatalne nawyki i tiki nerwowe

Wspomniane tiki nerwowe mogą być spowodowane nie tylko lekami, ale również reakcją na tłumiony stres. Zamiast otwarcie reagować na wymagające sytuacje, wolimy dusić emocje w sobie. To często sprowadza na nas choroby somatyczne lub daje o sobie znać w nocy, gdy źle śpimy bądź ścieramy bezwiednie zęby.

Napięcie mięśniowe może być… chroniczne. Zaciskanie zębów przez długi czas naturalnie doprowadza do trwałego zaciskania żuchwy. W konsekwencji przestajemy w ogóle zwracać uwagę na zgrzytanie zębami, pogłębiając konsekwencje bruksizmu. Zgrzytanie zębów u pacjenta z bruksizmem staje się w końcu uzależniającym nawykiem. Podobnie jak „strzelanie” stawami czy pociąganie nosem.

Bruksizm można zauważyć poprzez ruchy mięśni skroniowo żuchwowych. Odznaczają się pod cienką skórą twarzy. Jeżeli masz już świadomość swoich dolegliwości, obserwuj się w lustrze w ciągu dnia i możliwie kontroluj zaciskanie zębów, zanim z pomocą przyjdzie Ci chirurg szczękowy lub dentysta.

BRUKSIZM – JAK ROZPOZNAĆ?

Jak wspominaliśmy, bruksizm to spektrum powiązanych ze sobą symptomów. Jeżeli zęby są coraz słabsze z niewyjaśnionych przyczyn, budzisz się w nocy przez ból głowy lub ostry ból zębów lub okolicy żuchwy, a nawet zauważyłeś postępujące zmiany zgryzu – należy przystąpić do leczenia. Nieleczony bruksizm może zostać z Tobą do końca życia, stale pogłębiając wyżej wymienione objawy.

KONSEKWENCJE NIELECZONEGO BRUKSIZMU

Przypadłość zgrzytania zębami na początku nie pokazuje swojej groźnej strony. Ot, zwykły nawyk, który powoli staje się coraz bardziej irytujący. W miarę zaniedbywania, leczenie bruksizmu staje się trudniejsze, a konsekwencje poważniejsze. Z drugiej strony medalu leży fakt, że bruksizm w pierwszej fazie rozwoju jest zwyczajnie ignorowany.

Dolegliwości z czasem nasilają się, aż dochodzi do pogorszenia zdrowia. Konsekwencje ignorowania objawów bruksizmu to m.in:

• Niekontrolowane zaciskanie zębów,
• Napięcia mięśni karku,
• Trwałe usztywnienie żwaczy,
• Ścieranie szkliwa (więcej niż 65 nm rocznie),
• Podłużne pękanie szkliwa,
• Choroby dziąseł,
• Bóle głowy i okolicy szyi,
• Nadwrażliwość zębów,
• Kruszenie się zębów,
• Wady zgryzu,
• Brak płynów w stawach skroniowo żuchwowych,
• Głośne „przeskakiwanie” narządu żucia,
• Blokowanie się żuchwy w trakcie spożywania posiłków,
• W poważnych przypadkach nawet deformacja szczęki oraz wypadanie zębów.

Osoby ignorujące objawy (a w późniejszej fazie konsekwencje bruksizmu), narażają się na ogromny dyskomfort oraz utratę zdrowia.

LECZENIE BRUKSIZMU

Leczenie bruksizmu bywa czasochłonne. Zanim wyeliminuje się przyczyny, należy złagodzić objawy. Ból głowy i bóle szczęki w łatwy sposób można złagodzić używając specjalnej silikonowej szyny (nakładki) na zęby.

Szyny są przygotowywane indywidualnie po konsultacji z stomatologiem-chirurgiem lub lekarzem dentystą. Bardzo ważne jest, aby wybrać dobrego lekarza i renomowaną klinikę dentystyczną. W przeciwnym wypadku wady zgryzu spowodowane bruksizmem mogą się pogłębiać.

Innym sposobem na doraźną pomoc jest podanie botoksu w żwacze. Wówczas dochodzi do sparaliżowania mięśni w obrębie żuchwy, a co za tym idzie – utrudnienie ich zaciskania. Pamiętaj, aby toksyna botulinowa została podana przez lekarza. Osoby chcące wyleczyć bruksizm u kosmetologa lub kosmetyczki, mogą odczuć niepożądane efekty takiego nieprofesjonalnego leczenia.

Najlepiej jednak połączyć wizytę w klinice dentystycznej z technikami relaksacyjnymi lub sesją w gabinecie psychologa. Problem bruksizmu dotyczy bardzo delikatnej sfery i lepiej działać kompleksowo. Chirurg szczękowy przygotuje szynę relaksacyjną (silikonową) do nakładania na noc, pomoże także poradzić sobie z deformacją zgryzu oraz szczęki.

Domowym sposobem na leczenie osób dotkniętych bruksizmem są ćwiczenia rozluźniające, np. yoga twarzy lub ciepłe okłady żuchwy. Przed snem możesz spróbować ziołowej herbaty na bazie melisy i korzenia waleriany. Waleriana redukuje napięcia i pozwoli zasnąć szybciej niż pojawią się natarczywe myśli.

Walka z bruksizmem odbywa się wieloetapowo, zatem po pierwszym uczuciu ulgi (związanym z wizytą w klinice) należy pamiętać o doprowadzeniu leczenia do końca. Bruksizm może pojawiać się i znikać cyklicznie przez całe życie, dlatego tak ważne jest całkowite wyeliminowanie jego przyczyn.

DO KOGO ZWRÓCIĆ SIĘ PO POMOC?

Bruksizm objawy pojawiające się w dzień lub tylko w nocy determinują sposoby na leczenie. Dla osób zgrzytających zębami w dzień leczeniem będą m.in. techniki uspokajające, a w przypadku nocnego zgrzytania przede wszystkim szyna relaksacyjna.

Zatem w pierwszej kolejności będzie to wizyta w klinice dentystycznej, gdzie lekarz oceni stan zgryzu i zębów. Następnie przeanalizuje objawy i dopasuje aparat ortodontyczny lub silikonowe nakładki. Jako, że bruksizm dotyczy osób zestresowanych, należy umówić także konsultację z psychologiem lub psychoterapeutą. Możesz także szukać pomocy u neurologa, laryngologa lub dobrego dietetyka.

Na bruksizm najczęściej cierpią osoby między 30 a 45 rokiem życia, jednak zdarza się także u dzieci. O ile dotyczy okresu dorastania i wymiany zębów mlecznych na stałe – nie powinieneś się aż tak martwić. Bruksizm u starszych dzieci powinien zapalić światełko ostrzegawcze.

BRUKSIZM MOŻLIWE POWIKŁANIA

Powikłania w obrębie jamy ustnej będą najłatwiejsze do zauważenia. Możesz doprowadzić do nadwrażliwości zębów, zapalenia miazgi zębowej lub nawet do… wypadania zębów. Jeżeli nadgryzasz błonę od wewnętrznej strony policzka, w jamie ustanej w końcu zaczną pojawić afty i wybroczyny.

To nie wszystko. Zaniedbując bruksizm, możesz doprowadzić także do pogorszenia wzroku, szumów usznych, chronicznego bólu kręgosłupa oraz problemów z błędnikiem. Ta choroba jest bardzo złożona, spektrum objawów szerokie, zatem i powikłania nieleczonego bruksizmu mogą wpłynąć negatywnie na wiele obszarów Twojego zdrowia.