Nawracające afty i pleśniawki – jak im zapobiec?

Afty na dziąśle, pleśniawki na języku i podobne zmiany to częste dolegliwości występujące w jamie ustnej, które miewają charakter nawrotowy. Zmiany te mogą mieć różne pochodzenie i występować zarówno u dorosłych, jak i niemowląt. Popularnym zjawiskiem są też afty u dzieci. W każdym przypadku to problem bolesny i powodujący rozdrażnienie oraz niekomfortowe spożywanie pokarmów. Jak wyeliminować pleśniawki i afty na języku, by nie nawracały?

Afta na wardze, dziąśle, języku – czym jest?

Często pleśniawki i afty uważane są za to samo, a nazewnictwo stosowane jest zamiennie. Jest to jednak duży błąd, ponieważ oba typy zmian, choć wyglądają podobnie i objawiają się niemal tak samo, mają różne pochodzenie i leczenie ich powinno przebiegać inaczej.

Afty są zmianami o charakterze wirusowym. Pojawiają się w jamie ustnej w postaci charakterystycznych i niewielkich owrzodzeń oraz nadżerek. Niekiedy jednak afta na wardze czy dziąśle może mieć nawet kilka centymetrów średnicy. Afty nie są zaraźliwe i najczęściej pojawiają się na wargach i śluzówce policzków. W niektórych przypadkach mogą jednak występować też na języku, podniebieniu czy w okolicach gardła.

Przyczyn zmian wirusowych jest wiele. Afty u dzieci, jak i u dorosłych pojawiają się zazwyczaj w wyniku niewłaściwej higieny jamy ustnej, występowania predyspozycji genetycznych, obniżenia odporności mającego różne powody. Należy do nich zażywanie antybiotyków, niezdrowa dieta czy występowanie silnego stresu. Leczenie aft bywa trudne i długotrwałe, dlatego tak ważne jest skuteczne zapobieganie ich powstawaniu.

Jak zapobiegać aftom?

Działania mające na celu zapobieganie powstawaniu aft podzielić można na trzy grupy. W ramach odpowiedniej higieny niezbędne jest dokładne i regularne mycie zębów oraz języka z użyciem nie tylko dopasowanej szczoteczki do mycia zębów, ale też dobrej jakości pasty. To szczególnie ważne u najmłodszych. Niewłaściwa higiena może prowadzić do powstawania ubytków, a towarzyszyć im mogą właśnie afty. U dzieci, jak i u dorosłych istotne są również regularne wizyty u dentysty oraz korzystanie z dodatkowych środków higieny, takich jak nić dentystyczna, flossery czy płyny antybakteryjne.

Zapobieganie aftom to również zdrowe odżywianie z jak najmniejszą ilością wysokoprzetworzonych produktów w diecie. Na powstawanie podobnych zmian wpływ mają też sztuczne barwniki i konserwanty wszechobecne w większości ogólnodostępnych produktów. Dieta powinna być też zróżnicowana i bogata w substancje odżywcze oraz niezbędne witaminy i minerały. Szczególnie ważne jest żelazo, kwas foliowy i witamina B12.

Afty na dziąśle czy języku mogą być też spowodowane występowaniem urazów mechanicznych powstałych w wyniku ostrej krawędzi zębów, zahaczenia śluzówki o aparat ortodontyczny czy zbyt intensywnym szczotkowaniem zębów podczas mycia. Jeśli podrażnienia zdarzają się stosunkowo często, warto postawić na pasty i płyny przeznaczone do wrażliwych dziąseł.

Czym są pleśniawki?

Pleśniawki na języku, dziąsłach czy wewnętrznej stronie policzków mają postać białawych nalotów, które mogą tworzyć pojedyncze plamki lub przybierać formę wypukłych, chropowatych struktur o szarawej barwie. Ich obecność wiąże się zazwyczaj z dyskomfortem i bólem, a także problemami z gryzieniem pokarmu i jego przełykaniem, niekiedy też pękaniem kącików ust.

Powstawanie pleśniawek jest skutkiem infekcji grzybiczej wywołanej przez drożdżaki Candida Albicans, Blastomyces lub Histoplasma, które naturalnie występują u osoby zdrowej. Jednak w wyniku zachwiania równowagi bakteryjnej może zdarzyć się, że stanowić będą bezpośrednią przyczynę zakażenia, której skutkiem będą właśnie pleśniawki.

Pleśniawki na języku czy dziąsłach najczęściej pojawiają się w wyniku stosowania niewłaściwej higieny jamy ustnej. Przypadłość ta w wielu przypadkach dotyka osoby noszące protezę dentystyczną lub aparat. Jednak zmiany grzybicze bywają niekiedy wynikiem różnych chorób i zaburzeń zachodzących w organizmie, takich jak np. cukrzyca, zażywanie antybiotyków, choroba zapalna jelit, niedobór witamin B12, D i żelaza, osłabienia odporności czy stosowania diety bogatej w cukry. Pleśniawki należą do schorzeń zaraźliwych.

Pleśniawki u niemowląt i dzieci – czy są groźne?

Częstym problemem są również pleśniawki u niemowląt, które przypominają naloty o konsystencji zsiadłego mleka lub pozostałości po jedzeniu np. kaszki. Występowanie tych dolegliwości może powodować rozdrażnienie i problemy ze ssaniem. Przyczyną powstawania pleśniawek u niemowląt i dzieci są również zaburzenia związane z rozrostem grzybów Candida. Nieco częściej mogą pojawiać się u wcześniaków i dzieci z małą masą urodzeniową.

Powstawaniu pleśniawek sprzyja też leczenie antybiotykami, cukrzyca, zaburzenia odporności oraz nieprawidłowa higiena. Pleśniawki u niemowląt często powstają też na skutek zarażenia się od matki podczas karmienia piersią lub poprzez oblizywanie smoczka przez jednego z rodziców.

Pleśniawki u niemowląt nie są groźne, jednak wymagają podjęcia leczenia. Pozostawione bez interwencji mogą się rozrastać, powodować ból, rozdrażnienie, zdenerwowanie, płaczliwość dziecka i problemy ze spożywaniem pokarmów.

Jak zapobiegać powstawaniu pleśniawek?

Aby skutecznie zapobiegać powstawaniu pleśniawek u osób dorosłych, kluczowa jest odpowiednia higiena jamy ustnej. Szczególną uwagę należy zwrócić na dokładne i regularne szczotkowanie zębów oraz odpowiednie dopasowanie szczoteczki, oraz pasty. Ważne jest również unikanie powstawania urazów podczas mycia zębów. Ruchy szczoteczką nie powinny być więc zbyt gwałtowne. Codzienną higienę warto też uzupełnić o płyny antybakteryjne i nić dentystyczną.

Niestety pleśniawki często są problemem nawracającym. Aby zapobiec ich ponownemu pojawianiu się, dobrze jest zadbać o zdrową, zbilansowaną dietę, bogatą w witaminę B16 i witaminę A, która wpływa na wzmocnienie błon śluzowych i zwiększenie poziomu naturalnej ochrony. Korzystne będzie również ograniczenie w codziennej diecie cukru oraz wzbogacenie jej o nabiał. Dzięki temu dodatkową ochronę zyska flora bakteryjna przewodu pokarmowego.

Zapobieganie powstawaniu pleśniawek u niemowląt i dzieci

Aby skutecznie zapobiegać powstawaniu pleśniawek u niemowląt i dzieci niezbędne jest odpowiednie dbanie o higienę jamy ustnej. W tym celu po każdym posiłku należy oczyścić jamę ustną dziecka za pomocą np. jałowego gazika. Równie ważne jest dokładne oczyszczenie piersi przed karmieniem, jak i wszystkich używanych akcesoriów, takich jak butelki, smoczki czy odciągacz pokarmu.

Ważne jest też, aby dbać o stan sutków i piersi oraz nie doprowadzać do przesuszenia skóry i pęknięć. Są to wówczas warunki sprzyjające rozwojowi drożdży. W przypadku dzieci kluczowe jest stosowanie odpowiednio dopasowanej szczoteczki i pasty do zębów oraz kształtowanie prawidłowych nawyków podczas mycia.